Оваа година Нобеловата Наградата за хемија е доделена заедно на Мунги Бавенди, Луис Брус и Алексеј Екимов „за откривање и синтеза на квантни точки“.
Квантните точки се наночестички, ситни полупроводнички честички, со големина од неколку нанометри помеѓу 1.5 и 10.0 nm (1 nm е една милијарда од метар и е еднакво на 0.000000001 m или 10-9м). Квантните феномени кои се регулирани од големината на материјата се јавуваат во нано-димензии кога големината на честичките е мала во опсег од една милијарда дел од метар. Ваквите ситни честички се нарекуваат квантни точки. Електроните внатре во точката се заробени и можат да окупираат само дефинирани енергетски нивоа. Кога се изложени на извор на светлина, квантните точки повторно емитуваат сопствена посебна обоена светлина. Тие имаат многу необични својства. Нивната боја зависи од нивната големина.
Квантните ефекти зависни од големината се од големо значење и имаат широк опсег на апликации. Врз основа на технологијата QLED (Quantum dot Light-Emitting Diode), квантните точки се користат во компјутерските монитори и ТВ екраните. Тие се користат и во LED светилки и во био-медицински уреди за мапирање на ткивата.
Примените на квантните точки се многу широк опсег и имаат влијание на речиси секое домаќинство во светот. Ова стана возможно благодарение на нови научни достигнувања на овогодинешните лауреати кои дадоа суштински придонес во скулптурата на полупроводнички честички во нанодимензии и нивно искористување.
Алексеј Екимов, во раните 1980-ти, создаде квантни ефекти зависни од големината во обоено стакло и покажа дека големината на честичките влијае на бојата на стаклото преку квантните ефекти. Луис Брус, од друга страна, прв ги покажа квантните ефекти зависни од големината во честичките кои слободно лебдат во течност. Во 1993 година, Moungi Bawendi даде суштински придонес кон хемиското производство на висококвалитетни квантни точки со совршени големини што ја револуционизираше индустријата.
на Нобеловата Наградата за хемија годинава го признава придонесот кон Откритието и синтеза на квантни точки.
***
извор:
Нобелова награда.org. Соопштение за медиумите – На Нобеловата Награда за хемија 2023 година. Објавено на 4 октомври 2023 година. Достапно на https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2023/press-release/
***
